Hıdırellez veya Hıdrellez ismiyle ülkemizde de her yıl kutlanan, bir anlamda bahar bayramı olarak nitelendirilebilecek bayram hakkında biraz bilgi verelim istedik. Böylece hem gelecek nesillere bu kültürü aktarabiliriz hem de Hıdırellez’in gerçek anlamını anlatmış oluruz.
Her şeyden önce Hıdırellez inancı daha çok Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar bölgesinde kutlanmakta olan bir bayram. Coğrafya açısından daha çok Türklerin yaşadığı bölgelerde kutlandığından dolayı Türk kültürüne ait bir bayram olarak da bilinmekte. Sümerler döneminde de “Tammuz” adı altında benzeri bir kutlamanın olduğunu da buraya not düşelim. Aynı şekilde Müslümanların Hıdırellez olarak kutladığı bu bayram Hristiyan aleminde Rum Ortodokslarca “Aya Yorgi”, Katoliklerce “Aziz George günü” olarak kutlanıyor.
Hıdırellez ismi nereden geliyor?
Aslında bu isim Türk kültüründe verilen bir isim ve aslen Hızır ile İlyas isimlerinin buluşmasını anlatırken ulama olarak ismin apayrı bir hale dönüşmesinden kaynaklanıyor. Hızır kelimesi Arapça kökenli bir kelime ve Yeşil demek. Tabii kullanım içinde “Yeşil Adam” haline dönüşüyor.
Kimi inanışlarda Hızır, Hz. İbrahim ile buluşur. İranlılar onun mitolojik İran Kralı Feridun’la buluşturur. Balkanlarda Hızır bu sefer Büyük İskender ile buluşur. Gılgamış destanında adı geçen Hasısatra’nın da Hızır olduğu söylenir. Türklerde ise Hızır aleyhisselam İlyas Peygamber ile buluşur. Bu buluşma Miladi takvime göre 5 Mayıs akşamı başlayıp 6 Mayıs akşamına kadar devam eder.
Hızır’ın ismi İslam inancında olmakla birlikte Kur’an-ı Kerim’de geçmez. Kehf suresinde Hz. Musa ve yanındaki gencin iki denizin birleştiği yerde başları sıkışır diye bahseder. İşte o esnada yardıma birisi gelir.
Derken kullarımızdan bir kul buldular ki biz ona katımızda bir rahmet vermiş, kendisine tarafımızdan bir ilim öğretmiştik.
İşte Kur’an-ı Kerim’de geçen o kul, hadislerde belirtildiği şekilde Hızır aleyhisselam olarak kabul edilir.
Türklerde Hızır
Türklere göre Hızır, ölümsüzlük şerbetini içmiş yaşlı ve yeşiller içerisinde bir kişidir. Peygamber denmese bile veli zat olarak görülür ve eskiden beri Hızır Ata olarak da anılmaktadır. Her türlü kılığa girse de elbiseleri hep yeşildir. Havada uçabilir, deniz üstünde yürüyebilir. Türklere göre Hızır aynı zamanda kurt kılığına girerek lider veya komutanlara görünür ve onları zafere taşıyan önderliği yapar. Kendisini acınacak bir şekilde insanlara gösterir. Yardım eden insanların bahtını açarken, ona kötü davrananların ise bahtını kapatır ve cezalandırır. İşte bu Hızır, İlyas aleyhisselam ile buluşmak üzere hareket ettikçe, üzerinden geçtiği her yer yeşerir. Bereketi artar. Böylece Hıdırellez inancı da gelişir ve yayılır.
Bu nedenle özellikle Türk coğrafyasında bir çok yerde Hıdırlık Tepesi olarak da adlandırılan yerler vardır. Bunlar genelde yeşil alanlarda, yani Hızır’ın geldiği kesin olan alanlarda olur ve halk bu alanlarda Hıdırellez zamanı kutlamalar yapar.
Hıdırellez ile ilgili yaptığımız programımızı Youtube kanalımızda izleyebilirsiniz.
