İstanbul At Yarışları : 1800 Yıldır Bitmeyen Sevda

İstanbul‘da 1800 yıldır değişmeyen ne var diye sorsanız, belki de aklınıza gelecek son şey, İstanbul At Yarışları ‘dır. Gerçekten de İstanbul, çok büyük boyutlarda düzenlenen at yarışlarına 1800 yıldan fazla bir süredir ev sahipliği yapmakta.

Geçmişten günümüze İstanbul Yarışları

Özellikle metro kazıları esnasında bulunan tarihi kalıntılar, İstanbul’un tarihinin M.Ö 4000’li yıllara kadar götürmekte. Ancak bizim yazımıza konu yaptığımız İstanbul at yarışları için mihenk taşı olarak alınabilecek tarih M.S. 2. yy.’a dayanmakta.

Roma İmparatoru Septimus Severus, Megaralılara ait olan Byzantion kentini büyük bir savaş sonrası ele geçirir. Ancak şehir çok büyük bir hasar görmüştür. Halkın da durumu hiç iyi değildir. İmparator kendi gücünü de yeni zapt ettiği topraklarda ki halka göstermek ister. Yeni bir şehir inşası başlar. Bu süreçte kimi tarihçilere göre M.S 196 yılında, kimilerine göre ise 203 yılında Antik Hipodrom olarak bilinen at yarışları ve gladyatör gösterilerinin yapılacağı alanın inşası biter. Biz alanın büyüklüğünü de ön görerek, 196 yılının başlangıç, 203 yılının ise hipodromun inşa bitiş tarihi olduğunu düşünüyoruz. İmparator aslında yeni ele geçirdiği şehri, Yeni Roma olarak inşa etmek istemektedir. Bu yüzden Byzantion Hipodromu, Roma’daki Circus Maximus benzeri olarak yapılır. Böylece, Byzantion halkı, Roma usulü at yarışları ve gladyatör eğlencelerinin tadıyla tanışır.

Konstantin Dönemi Hipodrom

Tarih ilerler Roma çok büyür ve artık tek bir noktadan yönetilemez hale gelir. Bunun üzerine Doğu Roma ve Batı Roma İmparatorluğu olarak, iki başla yönetilen bir imparatorluk haline gelir. İç savaşın daha da karışması sonucu Doğu Roma İmparatorluğunun başında bulunan I. Konstantin (Gaius Flavius Valerius Aurelius Constantinus) tüm imparatorluğun tek elden başına geçti. Bu kısmı çok kısa geçiyoruz. İlerleyen zamanda, Byzantion’un stratejik nokta olmasından ötürü şehir, Roma İmparatorluğu’nun yeni başkenti oldu. Bu arada unutmadan söyleyelim, Konstantin, Hristiyanlığı kabul eden ilk Roma İmparatoru olarak tarihe geçmiştir.

13 Mayıs 330 tarihinde Byzantion kenti Nova Roma adıyla başkent olur. Yeni başkent, yeni bir yüze kavuşmalıdır. Tabii bu hipodromu da kapsar. At nalı şeklinde yeniden yapılan hipodrom, artık 480 metre uzunluğunda, 117 metre genişliğinde ve 100,000 kişiliktir. İstanbul at yarışları artık daha da büyük bir hipodroma sahiptir.

Bugün bu hipodroma ait kalıntıları İstanbul Arkeoloji Müzesinde, Türk İslam Eserleri Müzesi tabanında ve Sultan Ahmet Camii önünde bulunan At Meydanı denilen bölgede kısmen görülebilmekte.

Osmanlıda At Meydanı

I. Konstantin öldükten sonra şehir Constantinapolis olarak isim değiştirir. 1453 yılında Osmanlı Devleti tarafından fethedilene kadar geçen sürede, oldukça yıpranan şehirde, hipodrom artık bir viranedir. Zaten Haçlı seferleri esnasında yağmalanan Constantinapolis’in hipodrom parçaları Venedik‘e götürülmüştür. Bu bölgeye Osmanlı zamanında At meydanı denmeye başlanır. M.S. 532’de şehrin yaşadığı en büyük isyanlardan olan Nika İsyanı’nın olduğu bu nokta, Osmanlı’da da isyan noktası olarak işlev görür. İstanbul’un işgal edildiği esnasında düzenlenen Büyük İstanbul Mitingi (Halide Edip Adıvar’ın konuşma yaptığı) yine bu meydanda gerçekleşir.

Hipodrom’dan VeliEfendi’ye

İstanbul at yarışları, zaman içerisinde sekteye uğrasa da, hipodromu hep önemli ve tarihi olaylar ile anılmış. Günümüzdeki Veliefendi Hipodromu ise çok farklı bir hikayeye sahip. Sultan III. Mahmut tarafından bir iftira yüzünden sürgüne gönderilen dönemin Şeyhülislam’ı Veliyüddin Efendi‘ye özür mahiyetinde bir arazi verir. Bu arazi zamanla İstanbul halkının çok değer verdiği bir çayırlık haline gelir. Veliyüddin Efendi buraya çeşitli vakfiyeler yaptırarak, halkın kullanımında kalması için kendi vefatından sonrasını da düşünmüştür. Halkta bu iyiliği unutmamış ve buraya Veli Efendi Çayırlığı demeye başlamıştır. 1911 yılına gelindiğinde, Osmanlı İmparatorluğu’nun bir anlamda yakın dostu olan Almanların tavsiyesi ve arzusu sonucunda, İstanbul at yarışları’nın tekrar başlamasına karar verilir. Almanların en uygun yer olarak gördüğü Veliefendi Çayırlığı, bu amaçla Veliefendi Hipodromuna dönüştürülür.

Bugün Türkiye Jokey Kulübü bünyesinde, 596 dönüm arazi üzerine kurulu olan Veliefendi Hipodromu, 2020 metre uzunluğunda 27-36 metre eninde çim yarış pisti, 1870 metre uzunluğunda 17.5 -19 metre eninde sentetik yarış pisti ile “İstanbul At Yarışları”nın ev sahibi konumunda.